Menüler
Anket
Bizi nereden duydunuz?
Maç Sonuçları
Hoca Ahmet Yesevi Üniv. - Türk Birliği

Hoca Ahmet Yesevi Üniv.

 

HOCA AHMET YESEVİ   ULUSLARARASI TÜRK-KAZAK ÜNİVERSİTESİ 

Doç. Dr. Nursulu Çetin Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi Öğretim Üyesi nursulu@yesevi.edu.tr

Orta Asya’nın tarihî, bilim ve kültür merkezi olan Türkistan’ı canlandırmak amacıyla, Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in 6 Haziran 1991 tarihli ve 329 sayılı kararıyla Sovyetler Birliği’nin dağılmasından kısa bir süre önce Ahmet Yesevi Türkistan Devlet Üniversitesi kuruldu.

1991 yılında Kazakistan’ın bağımsızlığını ilk tanıyan Türkiye Cumhuriyeti, eğitim alanında da Kazakistan ile ilişki kuran ilk ülke oldu. Başbakan Süleyman Demirel’in yaptığı ilk Kazakistan gezisi sırasında (29 Nisan - 1 Mayıs 1992) iki ülke arasında imzalanan “Eğitim, Bilim, Kültür ve Spor Alanlarında İşbirliği Anlaşması” ile Türkistan Devlet Üniversitesi’nin iki ülkenin ortak üniversitesi hâline getirilmesi ve tüm Türk Dünyasına hizmet vermesi kararı alındı. 31 Ekim 1992’de Türk Dili Konuşan Ülkeler Devlet Başkanları Ankara Zirvesi’nde iki ülke hükümetleri arasında “Türkistan Şehrinde Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi Kurulmasına Dair Anlaşma” imzalandı. Anlaşma ve buna göre hazırlanan Üniversite Tüzüğünün T.B.M.M.’ce onaylanması ve 15 Ekim 1993 tarihli 21729 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmasını müteakip, üniversite yönetimi hükümetler arası oluşturulan Mütevelli Heyete devredildi. Böylece, Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi, Türkiye ve Kazakistan Cumhuriyetlerinin uluslararası, özerk statüye sahip, ortak devlet üniversitesi oldu.

Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi, Kazakistan’da açılan ilk devletlerarası üniversite olup, sonraki yıllarda ülkede açılan uluslararası üniversiteler için örnek olmuştur. Bununla birlikte, Türk Dünyasının büyük düşünürü ve ortak mirası olan Ahmet Yesevi’nin türbesinin bulunduğu Türkistan şehrinde Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi’nin kuruluşu, Türkiye Cumhuriyeti’nin bağımsız Kazakistan ile ilişkilerinin ilk somut adımlarından birisi olmuştur.

Üniversite temel misyonunu, Türk Devlet ve Topluluklarına mensup öğrencileri, bir çatı altında eğitmek;  hür ve bilimsel düşünce gücüne, çağdaş bilgi ve beceriye, toplumsal sorumluluk duygusuna sahip, insan haklarına saygılı, hoşgörülü, millî ve ahlâkî değerlere bağlı, sorgulayan, araştıran, girişimci,  demokratik ve laik devlet esaslarına bağlı, tarih ve kimlik şuuruna sahip bireyler yetiştirmek; araştırma ve geliştirme faaliyetleri ile bilim ve toplum hayatına katkıda  bulunmak olarak belirlemiştir. Üniversite, uluslararası standartlarda eğitim ortamı ve bilimsel ve teknolojik araştırma altyapısı sağlamayı ve rekabet gücü yüksek bir üniversite olmayı hedeflemektedir.

Üniversitenin en yüksek karar organı Mütevelli Heyeti’dir. Mütevelli Heyet, iki ülkeden eşit sayıda olmak üzere, üst düzey yöneticilerden atanan 10 kişiden oluşmaktadır. Mütevelli Heyet Başkanı Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanınca bu kişiler arasından atanır. Mütevelli Heyet Başkan Yardımcısı ve dört üye ise Kazakistan Cumhuriyeti tarafından atanmaktadır. Halen Mütevelli Heyet Başkanlığını Hacettepe Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Osman Horata yapmaktadır.

Üniversite Rektörü Kazakistan Cumhuriyeti, Rektör Vekili ise Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Öğretim Kurulu tarafından atanmaktadır. 2014-2015 öğretim yılında Üniversitenin Rektörlüğünü Prof. Dr. Valihan Abdibekov, Rektör Vekilliğini ise Prof. Dr. Mehmet Kutalmış yürütmektedir.

Üniversitenin Gelişimi

Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi adına öğrenci alımı 1994-1995 öğretim yılında başladı ve bu çerçevede Türkiye’den ve diğer Türk Devlet ve Topluluklarından öğrenciler Kazakistan’a gönderildi.

Üniversitenin merkez yerleşkesi, Güney Kazakistan’da Türkistan şehrinde Kazakistan Cumhuriyeti tarafından tahsis edilen 300 hektarlık bir arazi üzerine kurulmuştur. Merkez yerleşke dışında, şu anda Türkistan ve Kentav şehirlerinde de eğitim binaları bulunmaktadır.

1993 yılında Çimkent Pedagoji Enstitüsü, 1999 yılında da Taraz Enstitüsü üniversiteye bağlanmıştır. 2008-2009 öğretim yılından itibaren ise Mütevelli Heyet kararıyla, Çimkent ve Taraz Enstitüleri Kazakistan Cumhuriyetine devredilmiştir.

1995-2002 yıllarında Üniversite kampüs inşaatı genel hatlarıyla tamamlanmış olup, eğitim binaları, yurtlar, kültür merkezi, öğretim üyeleri lojmanları, misafirhane, otel, spor alanları kullanıma açılmıştır.

Merkez yerleşkede, Türkistan başta olmak üzere bölge halkına hizmet veren ve en son teknolojik araç-gereçlerle donatılmış Tıp Fakültesi Hastanesi 1 Aralık 2008 tarihinde hizmete açılmıştır. 2009 yılında ise, yeni Rektörlük binası açılmıştır.

Bunlarla birlikte Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi bünyesinde Hizmet İçi Eğitim Enstitüsü (Hayat Boyu Eğitim Enstitüsü), Yaygın Eğitim Merkezi, Hazırlık ve Dil Öğretim Merkezi, Lisansüstü Klinik Eğitim Merkezi (Çimkent), Avrasya Araştırma Enstitüsü, Ekoloji Araştırma Enstitüsü, Türkoloji Araştırma Enstitüsü, Müze, Arkeoloji Araştırma Enstitüsü, Kültür Merkezi, Resimli Türk Dünyası Tarihi Müzesi, Arkeoloji Müzesi, Tercüme Merkezi, Kütüphane, Spor Kulübü, Bilgi İşlem Merkezi, Prodüksiyon Merkezi, Matbaa, Botanik Bahçesi, Sağlık Merkezi, 2 Tıp Hastanesi, Ahmet Yesevi Meslek Yüksekokulu gibi birimler mevcuttur.

Türkiye ve Kazakistan Cumhuriyeti, Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in Ekim 2009 tarihli Ankara resmi ziyareti sırasında imzalanan, taraf ülkelerin hak ve yükümlülüklerine açıklık getiren “Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi’nin İşleyişine Dair Anlaşma” ile, eğitim alanındaki işbirliğini daha da geliştirme iradesini ortaya koymuştur. Anlaşma ve eki Protokol devlet içi prosedürlerini tamamlayıp, 28 Mart 2012 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

2014 itibariyle Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi, 7 fakülte ve 1 yüksekokulda, beşeri, sosyal, idari, tıp, fen, hukuk, sanat, pedagoji ve teknik bilim alanlarında toplam 56 lisans, 29 yüksek lisans ve 9 doktora programı, 3 Tıp alanında uzmanlık ve 7 intörn programında eğitim vermektedir. Aynı zamanda Türk dili konuşan ülkeler ve toplulukları arasında bilimsel, kültürel ve manevi ilişkilerin geliştirilmesine büyük önem verilmektedir.

Üniversite, 2002 yılında başlattığı Türkiye Türkçesiyle Uzaktan Eğitim Programları (TÜRTEP) ile Türkiye’de bu alanda öncü olmuştur.

Kurulduğu yıl 332 öğrenci ile öğrenime başlayan üniversitede, bugün yaklaşık (5274’ü TÜRTEP öğrencisi olmak üzere) 5433’ü Türkiye’den, yaklaşık 650’si Kazakistan dışındaki Türk Cumhuriyetleri ile akraba topluluklarından (Azerbaycan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan, Moğolistan, Çin, Başkurdistan, Çuvaşistan, Hakasya, Karaçay, Malkar, Karakalpakistan, Tataristan, Saha, Altay, Tuva, Dağıstan, Gagauz Yeri vb. toplam 32 Türk Topluluğundan) olmak üzere 14 bin civarında öğrenci eğitim görmektedir.

Kazakistan ve Türkiye’den öğrenci alımı, ülkelerin merkezî sınavları; diğer Türk Devlet ve Topluluklarından öğrenci alımı ise özel seçme sınavları ile yapılmaktadır. Eğitim dili, Tüzükte Kazakça, Türkçe, Rusça ve İngilizce olarak belirlenmiştir. Üniversite tarafından verilen diplomaların denkliği kanunla sağlanmıştır.

2013-2014 öğretim yılı itibariyle üniversitede toplam 1077 akademik personel çalışmakta, bunun içinde 102 profesör, 312 doktor ve 224 uzman bulunmaktadır.Ayrıca 4’ü profesör, 18’i doçent ve doktor olmak üzere Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı 44 personel görev yapmaktadır.

Son Gelişmeler ve Faaliyetler

Merkez Yerleşke içerisinde 6500 m2 alan üzerine kurulu Kültür Merkezi içinde bulunan üniversite kütüphanesi, Kazak, Türk, Rus ve Batı dillerinde bir milyonu aşkın kitaba sahiptir. Merkez yerleşke içerisine Türkiye tarafından yapılacak 7.000 m2 kullanım alanına sahip müstakil Kütüphane binasının temeli ise, 24 Mayıs 2010 tarihinde her iki ülke Cumhurbaşkanları tarafından atılmıştır.

Üniversite tarafından 1994 yılında, 100 hektarlık bir arazi üzerinde oluşturulmaya başlanan Botanik Bahçesi, Türkistan bölgesi ikliminin yumuşamasına ve çevresinin yeşillendirilmesine büyük katkı sağlamaktadır. Botanik Bahçesi’nde 127 türden oluşan yaklaşık 50.000 ağaç bulunmaktadır.

Üniversite bünyesinde yaygın eğitim programlarıyla bir meslek kazandırmak ve piyasanın ihtiyaç duyduğu alanlarda meslek elemanı yetiştirmek amacıyla Yaygın Eğitim Merkezi kurulmuştur.

Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi’nde uluslararası ilişkilerin geliştirilmesi amacıyla sürekli çalışmalar yapılmakta olup, yurt dışı bilim merkezleriyle sıkı irtibatlar sağlanmıştır. Türkiye, Mısır, Çin, Polonya ve BDT ülkeleri başta olmak üzere Avrupa ve Asya’da 25 yüksek öğretim kurumu ile işbirliği anlaşmaları imzalanmıştır. Hacettepe, Gazi, İstanbul Üniversitesi başta olmak üzere toplam 8 Türkiye Üniversitesiyle İşbirliği Protokolleri imzalanmıştır. Bu protokoller gereği, üniversite öğrencileri Türkiye’de bir dönem veya bir yıl süreli eğitim görebilmekte ve staj yapabilmekte, Türkiye öğretim üyeleri Türkistan’a uzun süreli ve kısa süreli olarak ders ve konferanslar vermeye gönderilmekte, Kazak öğretim elemanları ve doktorlar bilgi görgü ve dil kursları için Türkiye’ye gelmektedirler.

2013-2014 eğitim-öğretim yılından itibaren üniversitede uzman yetiştirme yetkilerine ve ihtisaslıklarına dayalı bir gelişme programı kabul edilmiştir. Dünya QS sıralamasına göre ilk 100’e giren üniversitelerin müfredat programları incelenerek tüm uzmanlık alanlarında eğitim planları yeniden hazırlanmıştır.

Üniversitenin bilimsel çalışmalarından en önemlisi, bütün Türk Dünyasının araştırma faaliyetlerine büyük katkıda bulunan 2002 yılından itibaren Türkistan’da başlatılan Türkoloji Kongreleridir. Olağan 5. Kongre Nisan 2013’te düzenlenmiş; kongre çalışmalarına Almanya, Japonya, Polonya, Macaristan, Çin, Rusya, Mısır, ABD, İran, Moğolistan, Gürcistan ve bütün Türk dünyası ülkelerinden toplam 600 civarında bilim adamı katılmıştır.

2013 yılında üniversitenin akademik personeli tarafından hakemli dergilerde 49 makale yayınlanmış, 6 uluslararası konferans ve sempozyum düzenlenmiş, devlet bütçesi kaynaklarından 15 bilimsel proje yapılmış, 49 öğretim üyesi ve bilim adamı ulusal ödül almaya layık görülmüş, 3 bilimsel araştırma laboratuvarı uluslararası standartlara uygun bir şekilde akredite edilmiş, 45 öğretim üyesi ve bilim adamı yurt dışında hizmetiçi eğitim kurslarına katılmış veya mesleki ihtisaslıklarını arttırmıştır. Ayrıca, üniversitenin Mütevelli Heyeti Başkanlığı’nca SSCI ve birçok uluslararası indeks tarafından taranan Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi Bilig çıkarılmaktadır.

Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi sporda da büyük başarılara imza atmıştır. Sidney Olimpiyatları (2004) Şampiyonu Bekzat Sattarhanov, Sidney Olimpiyatları (2004) gümüş madalya sahibi Muhtarhan Dildabekov, London Olimpiyatları (2012) bronz madalya sahibi Akjürek Tanatarov sadece üniversitenin değil, bütün Kazakistan ve Türk Dünyasının gururudur. 2012 yılından bu yana dünya şampiyonalarında 3 madalya, Asya şampiyonalarında 33 madalya elde edilmiştir. Üniversitenin kızlar basketbol takımı birinci ligde oynamaktadır.

İki devlet tarafından desteği sağlanan üniversiteyi Mayıs 2010’da Türkiye Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev ziyaret etmişlerdir. Mayıs 2012’de Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan üniversitede mezuniyet törenine katılarak dereceye giren öğrencilere diplomalarını vermiştir. 2013 yılında Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu üniversiteyi ziyaret etmiş ve bir konferans vermiştir.

Sonuç olarak, Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi, Türk-Kazak dostluğunun sembol eğitim kurumu olarak dünya eğitim standartlarına uygun bütün Türk Dünyası öğrencilerine eğitim vermekte ve her geçen gün başarılı gelişimine devam etmektedir; yanı sıra tüm Türk Dünyası arasındaki eğitim, kültürel ve bilimsel ilişkilerin gelişmesine önemli katkı sağlamaktadır.

 

Kaynak: http://www.ayu.edu.tr/static/kitaplar/turk_topluluk_almanak.pdf

 

SıraBaşlık

Yazarlar
Halil KURUMAHMUT
LİBYA GERÇEĞİ....
Prof.Dr.Fethi GEDİKLİ
ZÜHDÎ’NİN ŞEYHİNE YAKTIĞI AĞIT
Hava Durumu
Piyasalar
Alt?n
© Copyright 2016 Halil KURUMAHMUT - Tüm hakları saklıdır.