Kafkasya'da Ya�ayan T�rkler
Kafkasya’da Ya�ayan Türkler
1578 y�l�ndan 1828 Rus i�gâline kadar Anadolu’dan bölgeye yerle�tirilen ve Anadolu Türklü�ü’nün ayr�lmaz bir parças� olan Ah�ska Türkleri’nin as�l vatan� bugünkü Gürcistan Cumhuriyeti’nin topraklar� içinde kalan ve Türkiye ile kom�u olan Ah�ska, Ah�lkelek, Aspinza, Ad�gen ve Bogdanovka vilâyetleridir. Buraya yerle�en Türkler’e Ah�ska Türkleri denmesinin sebebi ise bu vilâyetleri içine alan bölgenin co�rafî isminin Ah�ska olmas�ndan ileri gelmektedir.
Son 70 y�lda 3 defa sürgüne u�rayan ve 1944 y�l�nda kanl� diktatör Stalin’in h��m�na u�rayarak sürgüne tâbi tutulan bir Türk grubu da Ah�ska Türkleridir. Ah�ska Türkleri bu kanl� sürgünde SSCB’nin birçok bölgelerine da��lm��lar ve binlerce �ehit vermi�lerdir.
Gürcistan’da ancak Gürcü ad� almak �art� ile ülkeye kabul ettikleri Ah�ska Türkleri bugün 13 cumhuriyetin 4.264 de�i�ik bölgelerinde ya�amaktad�rlar.
Rusya Federasyonu’nun 28 yerle�im biriminde 70.000, Kazakistan’da 145.000, Azerbaycan’da 106.000, K�rg�zistan’da 57.000, Özbekistan’da 30.000, Ukrayna’da 18.000, Türkiye’de 200.000, çe�itli ülkelerde 3.000 olmak üzere 629.000 Ah�ska Türk’ü ya�amaktad�r.
Bugün Kazakistan, Rusya, Ukrayna, Azerbaycan ve Türkiye’de birçok dernek ve vak�flar� bulunmaktad�r.
Kumuk Türkleri
Kafkasya’y� vatan edinen Türkler aras�nda nüfus bak�m�ndan Azerbaycan Türklerinden sonra ikinci s�ray� alan “Kumuk” Türkleridir. Kumuklar özellikle Da��stan Cumhuriyeti’nin “Kumukiye”, “Türk �ahvall���” olarak bilinen do�u bölgesinde ya�amaktad�rlar. Bölgenin toplam yüzölçümü 12.000 km2’den fazlad�r. Ayr�ca Mahaçkale, Buynak, �zberba�, Kaykent, Kaytak, K�z�lyurt, Hasanyurt, Babayurt, K�z�lyar gibi �ehirlerde Kumuklar yerle�ik olarak ya�amaktad�r. 1992 y�l�nda yap�lan nüfus say�m�na göre, Kumuklar’�n say�s� 300.000’in üzerindedir. Bunun d���nda dünyada 500.000’den fazla Kumuk ya�amaktad�r. Türkiye’de ise 13 Kumuk köyü bulunmaktad�r.
1944 y�l�nda Stalin’in gazab�ndan Kumuklar da kurutulamam��, Kumuk lehçesinde e�itim veren okullar, bütün millî kurulu�lar kapat�lm��t�r. Sovyet döneminde 19201953 y�llar� aras�nda millî benli�e sahip ç�kan ayd�nlar yok edilmi�, 1964-1980 dönemlerinde ise sürgün, görevden alma ve hapis cezalar�na çarpt�r�lm��lard�r.
Bütün bu olaylar Kumuk Türkleri’nin mücadele h�z�n� kesmemi�, Kumuk halk� 1989-1993 y�llar� aras�ndaki dönemde toplumsal-siyasal hareketin en etkili kurulu�lar�ndan biri olan Kumuk Halk Hareketi “Tenglik”i Da��stan’da kurmu�tur. Son zamanlarda Kumuk Halk Hareketi liderinin olumsuz tutumu üzerine “Kumuk Toplumunun Sürgün Edilen Da��stan Ahalisini Savunma Komitesi-ANC�” ile aralar�nda sürtü�meler meydana gelmektedir. Da��stan Parlâmentosu’nda 16 Kumuk milletvekili bulunmaktad�r. Ba�bakan Yard�mc�s� Kumuk Türkü olup, Da��stan Cumhuriyeti’nde etkisiz görülmektedirler.
Nogaylar
Türkler’in en tan�nm�� boylar�ndand�r. 1391 y�l�nda devlet kuran Nogaylar 600 y�l bölgede hüküm sürmü�lerdir. Rus i�gali ile birlikte 300 bin Nogay Türkiye’ye göç etmi�tir. Büyük k�sm� Kafkasya’da Kuzey Da��stan, Volga Nehri güney boylar�, Stavropolsk Vilâyeti ile Karaçay-Çerkez Cumhuriyetinde ya�amaktad�rlar. K�r�m ve Romanya’da da Nogaylar bulunmaktad�r. Nüfusu 100.000’in üzerinde olup, Müslümand�rlar.
Siyasî kavim ad� olan Nogay ad� Cengiz Han’�n torunu Nogay Han’dan gelmektedir. Büyükçe bir Türk toplulu�u bu ad alt�nda toplanm��t�r. Terek havzas�nda ya�ayanlara Ak Nogay denmektedir.
Geni� bir alana yay�lan Nogaylar, Da��stan ve Rusya Federasyonu’nda birçok birlik kurmu�lard�r. Da��stan’da Balbek HACIBAYRAMO�LU’nun ba��nda oldu�u Nogay Halk Hareketi “B�RL�K” ba��ms�zl�k yanl�s� mücadelesini sürdürürken, Rusya Federasyonu Arkonon’daki “Nogay Millî Kültür Cemaati” de Mahmut ABDURRAHMANOV�Ç liderli�inde faaliyetlerini sürdürmektedir.
Kafkas Türkmenleri
Stavropol Türkmenleri de denilen bu Türk toplulu�u XVII. yüzy�lda Türkmenlerden ayr�l�p Kafkasya’ya yerle�mi�lerdir. Kuzey Kafkasya’da Stavropol-Ordzhonikidze �ehirleri aras�nda ya�amaktad�rlar. Nüfuslar� 15’nin üzerinde oldu�u tahmin edilmektedir.
Derbent Türkmenleri
Da��stan Cumhuriyeti’nde ya�ayan Azerbaycan Türkü’ne verilen isimdir. Nüfuslar� 70 bin civar�ndad�r.
Karapapahlar
Ermenistan, Güney Azerbaycan ve Türkiye’nin Kars-I�d�r bölgesinde ya�amaktad�rlar. 1926 y�l�nda 6.000 nüfusa sahip olan Karapapahlar’�n bugün 50 binin üzerinde olduklar� tahmin edilmektedir.
Kaynak: http://www.kulturportali.gov.tr/medya/dokuman/dokumandetay/1121
|
ANA SAYFA
�YE OLUN
�LET���M
