Menüler
Anket
Bizi nereden duydunuz?
Maç Sonuçları
Kuyruklu Yazı - Türk Birliği

Kuyruklu Yazı

Asukköklü’nün Notları

KUYRUKLU YAZI

Prof. Dr.Fethi GEDİKLİ

        Vaktiyle @ işaretine kuyruklu a diyelim diye bir teklifte bulunmuştum. Geçen gün Genel ağda bir tarama yapıp bu ifadenin kaç yerde geçtiğini öğrenmek istedim. Toplam 15 veri buldum. Bunların bir kısmı tekrardı. Tekrar olmayanları sizinle bölüşmek istedim. İlk veri benim teklifime sütununda yer veren Yeni Şafak yazarı Mehmet Şeker’in 3 Kasım 2000 tarihli Şekerlik köşesindeydi:

“Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyesi değerli arkadaşımız Doç. Dr. Fethi Gedikli, "@" ile ilgili yazıdan sonra, görüşlerini bildirdi. Satır satır paylaşıyoruz.

"İnternetin sembolü haline gelen @ işareti, İngilizce'de "içinde" anlamına gelen bir edatın kısaltılmışı olarak "et" diye telaffuz ediliyor. Halbuki bu söyleyiş bizim dilimizin mantığına uygun düşmüyor. Aslında sıradan bir küçük "a" harfinden sadece kuyruklu olmasıyla ayrılan bu işareti, internetin sembolü gibi düşünüp ‘kuyruklu a’ diye adlandırsak isabetli olmaz mı? Bu suretle hem biz e-posta adreslerimizi söylerken bu işareti nasıl ifade edeceğimiz sıkıntısından kurtulmuş oluruz, hem de dilimiz yeni bir kavram kazanır."

Ne dersiniz, güzel bir teklif değil mi? Kabul edenler, etmeyenler... Edilmiştir (herhalde).”

Bu tarihten bir yıl bir ay sonra teklifimi Radikal yazarı Prof. Dr. Haluk Şahin’e iletmiştim. 2.12.2001’deki köşe yazısının başlığına benim önerimi çıkaran (‘Kuyruklu a’ ve ötekiler) yazar, kendisine yazdığım mektubu aynen yayımlıyordu:

“Türkçe ortamında sayısı hızla artan W, Q, X harfleriyle ilgili tartışmaya ilişkin pek çok e-posta iletisi aldım, almaya da devam ediyorum. İlginç fikirler öne sürülüyor. Onlara değinmezsem gönderenlere haksızlık edeceğim duygusuyla konuya bir kez daha dönüyorum.

Fethi Gedikli adlı okurumun katkısı bence hem önemli, hem de yerinde. İnternet kullananlar biliyorlar; elektronik posta kullanmak için çoğumuzun daha önce hiç görmediği @ simgesinin kullanılması gerekiyor. Örneğin, yazının dibinde de gördüğünüz gibi, benim e-posta adresim 'sahinha@yahoo.com'. Eminim pek çok okurum sahinha'dan sonraki o garip görünüşlü simgeye gelince duruyor ve "Bu, bu, nedir?" bu diye mırıldanıyor. İşte Gedikli'nin o konudaki önerisi:

"...internet adresleri konusunda bir garabete işaret etmek isterim. İnternetin sembolü haline gelen @ işaretini Türkçe olarak adlandırmak gerekir. Bugün bu işaret İngilizcede 'içinde,-de,-da' anlamına gelen bir edatın kısaltılmışı olarak 'et' diye telaffuz ediliyor. Halbuki bu söyleyiş bizim dilimizin mantığına uygun düşmüyor. Aslında sıradan bir küçük 'a' harfinden sadece kuyruklu olmasıyla ayrılan bu işareti internetin sembolü olarak düşünüp ‘kuyruklu a’ diye adlandırmak isabetli olmaz mı? Alfabemizde mevcut olan 'ğ' harfi için kullandığımız 'yumuşak ge' adlandırması bu öneriyi desteklemektedir.
Bu suretle hem biz e-posta adreslerimizi söylerken bu işareti nasıl ifade edeceğimiz sıkıntısından kurtulmuş oluruz, hem de dilimiz yeni bir kavram kazanır. Ayrıca yaptığımız iş daha mantıklı ve tutarlı olur. Türkçe başlayıp İngilizce devam etmemiş oluruz."

* * *

(…)

Bir karmaşa var. Bu karmaşa iletişim sorunları yaratıyor. İsterseniz, ilk adımda W'lara 'çift ve' ve @'lere 'kuyruklu a' diyerek işe başlayalım.”

Haluk Şahin, yönettiği “DerinHaber” adlı haftalık haber programını sunarken, teklifime atıf yaparak eposta adresini kuyruklu a diye verdiğini de memnunlukla kaydetmek isterim. Ayrıca Haluk Şahin’in Radikal Gazetesinde başlattığı alfabe tartışmasını değerlendiren Radikal Gazetesinin Kitap eki yazarı Nemciye Alpay o günlerde yazısında tartışmanın kazancı olarak @ yerine kuyruklu a teriminin üretilmesini göstermişti

Oktay Sinanoğlu’nun obasında (site) ise @ işaretine önerilen kavramlar arasında en iyisini seçmek için yapılan oylama sonucu duyuruluyordu. dokuz teklif içinde kuyruklu anın yanı sıra kıvrık a, sarmal a, elmek işareti, adres işareti yer alıyordu. Toplam 45 oyun kullanıldığı oylamada kuyruklu a önerisi 9 teklif içinde adres işareti ve elmek işaretiyle 6. sırayı paylaşmıştı. Ancak bu oylamanın sonuçlarını doğrusu çok inandırıcı bulmadığımı belirtmeliyim. İleri sürülen teklifler, hatta en yüksek oyu aldığı belirtilen tekliflerin uygun olduğu kanısında değilim.

Gezinti esnasında Türk Dil Kurumu’ndan “Q, X, W Harfleri İle İlgili Olarak Aydınlık’a Yapılan Açıklama”yla da karşılaştım. Bu açıklamada Kurum şöyle diyordu: “... @ işaretinin elmek (elektronik mektup=e-mail) adreslerinde kullanılması bir gerekliliktir. Bu işaret de bilgisayarların klâvyesinde bulunuyor ve yerli yerinde kullanıyoruz. Bu işaret için Türkçemizde kuyruklu a veya çengelli a adları kullanılabilir.” (tdk.org.tr.)

Kuyruklu a kavramına rastladığım son iki yerden biri Anadolu Gençlik Dergisi (sayı. 25) “Alfabe, Daha Nelere Gebe! Harfleri nasıl okuyacağız?” başlıklı bir yazıda konuya temas etmişti:

“Q, w, x harflerini alfabemize alsak da, almasak da bu harflerin okunuşlarının problem teşkil ettiği bir gerçek. "W" harfi için 'çift ve' veya 'iki ve' isimleri telaffuz ediliyor. Burada görev Türk Dil Kurumuna düşüyor. Son karar onların. Yeri gelmişken söyleyelim. "@" işaretine, "kuyruklu a" denilmesi önerisine Kurum sıcak bakıyor. Türk Dil Kurumundan dergimize yapılan açıklamaya göre, zorunlu olarak elektronik mektup adresinde kullanılan "@" işareti için Türkçemizde "kuyruklu a" veya "çengelli a" adları kullanılabilir.” ( (www.anadolugenclik.com.tr/ocak02/tartisma/3.htm)

        Nihayet kuyruklu a ile en son görüş belirten Emre Yazman şöyle yazmıştı:

“Sarmal a, güzel a, süslü a ya da kuyruklu a... Bir tanesinin üzerinde anlaşıp hep birlikte kullanmaya başlasak iyi olur. Aksi halde imin adını yazmaya kalktığımızda "at" diye mi yazıp okuyacağız, yoksa "et" diye mi? "At" diye yazıp "et" diye okumak gibi bir garipliği ise düşünmek bile istemem”. (liste.uludag.org.tr/turkce/2005-March/000175.html - 5k)

Dilimizdeki “Kuyruklu” Kelimeler

Bu yazıyı yazarken Genel ağda yaptığım taramada dilimizin neredeyse “kuyruklu” kelimesiyle üretilen terkiplerle dolu olduğunu gördüm. Hatta iki tane de “Kuyruklu Yazı” adlı makale gördüm. Orhan Veli’nin “Kuyruklu Şiir”i de malumdur. Bu hal, bir kere daha benim önerimin ne kadar dilin selikasına uygun olduğunun başka bir delilidir. Gerçi çıkan 12300 verinin çok küçük bir kısmını gördüm, tümüne bakmak mümkün olsa kim bilir daha neler meydana çıkacaktı!sozluk.sourtimes.org’da dikkati çeken kuyruklu kelimeler var:

Kuyruklu dirsek: Normal dirsekten bir tarafının dişi bir tarafının erkek olması ve erkek olan tarafının normal dirseğe göre yapıya biraz daha uzunluk katmış olması nedeniyle bu tip dirseklere verilen ad. (bkz: dirsek/9) (quant, 31.05.2002 20:20)

Kuyruklu çekirdek: Orta beyinde bulunan, c harfi şeklindeki nucleus caudatum diye bilinen bölgedir. Genel uyarılış durumunu, bir noktaya odaklanma dikkati ve ödül kazanma motivasyonunu kontrol eder. Vta'nın suç ortağıdır. Adamı aşık ettiği idda edilir. (rox, 03.10.2004 00:33)Türkçe Sözlük’te (TDK, c. II, 1427, Ankara 1998) kuyruklu ile başlayan 5 terkip var. Bunlar kuyruklu kelebek, kuyruklu kurbağa, kuyruklu piyano, kuyruklu yalan, kuyruklu yıldız tabirleridir. Dikkat edilirse buraya henüz kuyruklu dirsek ile kuyruklu çekirdek (nucleus caudatus) alınmamıştır. Ayrıca Genel ağdaki tarama sonucunda şu terkiplerin de Türkçe Sözlük’e alınması gerektiği kanaatine vardım: Kuyruklu sargı, kuyruklu makinalar, kuyruklu kırlangıç, kuyruklu flanş (su, buhar, kalorifer tesisat, bağlantı elemanlarından), kuyruklu güre, kuyruklu yüzük, kuyruklu frak, kuyruklu baştankara, kuyruklu termometre, kesik kuyruklu Japon kedisi, ak kuyruklu kartal, çift kuyruklu menteşe, vs. gibi.Azerbaycan Türkçesinde bu kelime daha az işletilmiş görünmektedir. ADİL, c. I, s. 566’da quyruqlu için şu açıklama verilmiştir: “sif. 1. Quyruğu olan. Quyruqlu at, Quyruqlu qoç, Quyruqlu heyvanlar. 2. mec. Arxasında quyruq kimi sallanan hissesi, parçası ve s. olan. Quyruqlu paltar.Quyruqlu ulduz: (Köhn) bax: kometa. “Deyirdiler ki, bu gün, yeni ayın 17-de bir quyruqlu ulduz yere toqquşacaq ve istisinin heraretinden yer üzünün mexlüqatı telef olacaq.” Molla Nesreddin.

1.             Edebiyatımızda üç eserin adı bu bakımdan manidardır: Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın “Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivac” (1912) romanı, Muzaffer İzgü’nün “Anneannemin Kuyrukluyıldızı” (Bilgi Yayınevi 2001) adlı hikayeleri ve Akgün Akova’nın “Aşk ve Kuyruklu Yıldız” (Çınar Yayınları, 1997) adlı şiir kitabı.

2.             Sonuç Yerine

3.             Kuyruklu yazıyı burada bağlarken @ işareti için teklif ettiğim kavramı Azerbaycan içtimaiyetine de sunmuş oldum. Yeni kavramlara dilimizde yeni kelimeler, yeni terimler düzeltirsek dilimiz dünyanın zengin dilleri arasındaki yerini muhafaza eder. Bazıları için bu çabalar hırda işlerle uğraşmak veya lüzumsuz görünebilir; lakin unutulmasın ki her büyük iş başlangıçta küçük bir adımla başlar.Orhan Veli

4.             Kuyruklu Şiir

5.                     Uyuşamayız sevgilim, yollarımız ayrı;

                  Sen ciğercinin kedisi ben sokak kedisi.

                  Senin yiyeceğin kalaylı kapta

                  Benimki aslan ağzında.

                  Sen aşk rüyası görürsün ben kemik.

                  Ama seninki de kolay değil, kardeşim;

                  Kolay değil hani,

                  Böyle kuyruk sallamak Tanrının günü.

(15.12.1949)

SıraBaşlık

Yazarlar
Halil KURUMAHMUT
LİBYA GERÇEĞİ....
Prof.Dr.Fethi GEDİKLİ
ZÜHDÎ’NİN ŞEYHİNE YAKTIĞI AĞIT
Hava Durumu
Piyasalar
Alt?n
© Copyright 2016 Halil KURUMAHMUT - Tüm hakları saklıdır.