T�rk Konseyi

 TÜRK KONSEY� (TÜRK KENE��) 

Prof. Dr. Darhan K�d�rali Uluslararas� Türk Akademisi Ba�kan� post@turkacadem.kz

Türk Dili Konu�an Cumhuriyetlerin ba��ms�zl�klar�n� ilan etmesinin ard�ndan Türkiye Cumhuriyeti ve di�er Türk Cumhuriyetleri aras�nda ili�kiler h�zla geli�mi�tir. Türk Konseyi (di�er ad� Türk Kene�i) Türkiye, Kazakistan, Azerbaycan ve K�rg�zistan gibi Türk Dili Konu�an Türk Cumhuriyetleri’nin ekonomi, politika, e�itim, turizm ve benzer alanlar� kapsayan i�birli�inin derinle�tirilmesi, ortak tarihsel ve kültürel de�erlere dayanan dostluk ve karde�lik ili�kilerinin geli�tirilerek Türkçe konu�an halklar�n birbirine yak�nla�mas� ve ayr�ca Avrasya k�tas�nda bar�� ve istikrar�n korunmas�na katk� sa�lanmas� amac�yla kurulmu�tur.

Türk Konseyi veya di�er ad�yla Türk Dili Konu�an Ülkeler ��birli�i Konseyi 3 Ekim 2009’da Azerbaycan’�n Nahç�van �ehrinde imzalanan Nahç�van Anla�mas� ve 16 Eylül 2010 tarihli �stanbul Bildirisi ile Türkiye, Kazakistan, Azerbaycan ve K�rg�zistan aras�nda kurulmu� olan ve BM’in amaçlar�yla ve uluslararas� hukuk prensiplerine uyan uluslararas� bir örgüttür. Türkmenistan ve Özbekistan tarafs�zl�k politikalar� nedeniyle Konsey’e henüz üye olmamas�na ra�men potansiyel üye adaylar�d�r.

Konsey’in esas amaç ve temel görevlerini a�a��daki gibi s�ralamak mümkündür. Türk Konseyi üyeleri aras�nda ticaret ve yat�r�m için uygun ko�ullar�n yarat�lmas�; kültürel ili�kilerin geli�tirilmesi; kapsaml� ve dengeli bir ekonomik büyüme ile sosyal ve kültürel geli�imin amaçlanmas�; bilim, teknoloji, e�itim ve kültür alanlar�nda etkile�imin geni�letilmesi; medya ve kitle ileti�im araçlar� aras�ndaki etkile�imin te�vik edilmesi; kar��l�kl� güvenin güçlendirilmesi; ortak amaçlara dair etkili bölgesel ve ikili i�birli�inin her alanda geli�tirilmesi. Bu amaç ve görevlerin yerine getirilmesi için Türk Konseyi’ne ba�l� Devlet Ba�kanlar� Konseyi, D��i�leri Bakanlar� Konseyi, K�demli Memurlar Komitesi, Aksakallar Konseyi, Sekretarya gibi yap�lar çal��malar�n� sürdürmektedir.

Türk Konseyi’nin karar verici organ� dönem Ba�kanl���’n� üstlenen ülkenin Cumhurba�kan� taraf�ndan koordine edilen Devlet Ba�kanlar� Konseyi’dir. Dönem Ba�kanl��� süresi bir y�ld�r. Türk Konseyi’nin tüm çal��malar� �stanbul’da yerle�ik ve üye devletlerin vatanda�lar�ndan olu�an uluslararas� bir kadronun çal��t��� Sekretarya taraf�ndan yönetilir. Konseyi’n Genel Sekreteri üç y�ll���na ve s�ra ile atan�r.

Türk Konseyi’nin Kurulu�una Giden Yol

Türk Dili Konu�an Ülkeler ��birli�i Konseyi (Türk Konseyi), Türkçe Konu�an Devletler Devlet Ba�kanlar� Zirveleri sonucunda ortaya ç�kan ortak siyasi iradeyi yans�tmak ve Türk dili konu�an ülkeler aras�nda kapsaml� i�birli�ini te�vik etmek amac�yla kurulan ve kurucu üyeleri Azerbaycan, Kazakistan, K�rg�zistan ve Türkiye olan uluslararas� ve hukümetleraras� bir çat� organizasyondur.

1991 y�l�nda dünya sahnesine be� ba��ms�z Türk devletinin ç�kmas� Türkiye’nin d�� politikas�nda yeni gündemin olu�mas�na neden olmu� ve alt� Türk devleti aras�nda yo�un görü�melere ba�lanm��t�r. Türk Devlet Ba�kanlar�n�n Zirvelerinin düzenlenmesinde Türkiye Cumhuriyeti’nin çaba ve gayretleri büyük olmu�tur. Türkiye Avrasya’da olu�an yeni durumu süratle tesbit ederek Türk Devlet Ba�kanlar� Zirvelerinde bütün Türk devletlerinin Ba�kanlar�n� bir araya gelmesini sa�layabilmi�tir. 1991 senesinde Türk devleti Azerbaycan, Kazakistan, K�rg�zistan, Özbekistan ve Türkmenistan’da olu�an yeni durumla yak�ndan ilgilenerek ba��ms�zl�klar�na yeni kavu�mu� karde� Cumhuriyetleri tan�yan ilk ülke olmu�tur.

Yeni Türk devletleri de ortak Türk de�erleri baz�nda kültürel yak�nla�man�n, siyasal dayan��man�n, ekonomik bütünle�menin, ili�kileri daha sa�lam temellere oturtturman�n ve uluslararas� alanda hak ettikleri yeri elde etmenin gere�inin fark�ndayd�. Sözkonusu süreç genç devletler Azerbaycan, Kazakistan, K�rg�zistan, Özbekistan ve Türkmenistan ile Türkiye Devlet Ba�kanlar�n�n 1992 y�l�nda bir araya geldi�i Ankara Zirvesi’yle ba�lad�. 1992’de Ankara’da Türkiye Cumhurba�kan� Turgut Özal’�n insiyatifiyle Türk devletlerinin kapsaml� i�birli�inin geli�tirilmesi amac�yla Türk Dili Konu�an Devlet Ba�kanlar�n�n 1. Zirvesi gerçekle�ti. Bu Zirveyi dokuz Zirve daha takip etti ve söz konusu “Zirveler Süreci”nin sonucunda Nahç�van Anla�mas� imzaland�. �lk Zirveye Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurba�kan� Ebülfez Elçibey, Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurba�kan� Nursultan Nazarbayev, K�rg�z Cumhuriyeti Cumhurba�kan� Askar Akayev, Özbekistan Cumhuriyeti Cumhurba�kan� �slam Kerimov ve Türkmenistan Cumhuriyeti Cumhurba�kan� Saparmurat Niyazov kat�ld�lar. Böylece, dünyada mevcut olan tüm ba��ms�z Türk devletlerinin liderleri ilk kez bir araya geldi. Özal’dan sonra Devlet Ba�kanlar� düzenli bir �ekilde olmasa da Zirveler Sürecini devam ettirdiler.

Turgut Özal’dan sonra Devlet Ba�kanlar� mevcut engellere ra�men Zirveler Sürecini devam ettirdiler. 2. Zirve 1994 y�l�nda tekrar Türkiye’de, �stanbul’da yap�ld�.Türkiye Cumhuriyeti Cumhurba�kan� Süleyman Demirel’in insiyatifinde düzenlenen zirveye Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurba�kan� Nursultan Nazarbayev, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurba�kan� Haydar Aliyev, K�rg�z Cumhuriyeti Cumhurba�kan� Askar Akayev, Özbekistan Cumhuriyeti Cumhurba�kan� �slam Kerimov ve Türkmenistan Cumhuriyeti Cumhurba�kan� Saparmurat Niyazov kat�ld�lar. Daha sonra s�ras�yla 1995 Bi�kek, 1996 Ta�kent, 1998 Astana, 2000 Bakü, 2001 �stanbul, 2006 Antalya, 2009 Nahç�van ve 2010 �stanbul Zirveleri düzenlenmi�tir. 1995’te K�rg�z Cumhuriyeti’nin ev sahipli�inde Bi�kek’te gerçekle�en üçüncü zirve de Azerbaycan, Kazakistan, Özbekistan, Türkiye ve Türkmenistan Cumhurba�kanlar�n� bir araya getirdi.  Ev sahipli�ini Özbekistan’�n yapt��� ilk ve tek zirve 1996 y�l�nda Ta�kent’te düzenlendi ve yine tüm Türk Devlet Ba�kanlar�n� bulu�turdu. Bu zirve tüm Türk devletleri Cumhurba�kanlar�n�n eksiksiz temsil edildi�i son zirveydi. Ta�kent Bildirisi’nde zirvelerde al�nan kararlar�n koordinasyonu ve uygulanmas�n�n izlenmesi için Türkçe Konu�an Devletler Zirvesi Sekretaryas� olu�turulmas� kararla�t�r�ld�. 1998’de düzenlenen Astana Zirvesi’nde Azerbaycan, Kazakistan, K�rg�zistan ve Özbekistan Cumhurba�kanlar� taraf�ndan temsil edilmi�ken, Türkmenistan Meclis Ba�kan� düzeyinde kat�l�m sa�lad�. Toplant�da Daimi Sekretarya Tüzü�ü kabul edildi. 6. Zirve Azerbaycan’�n ev sahipli�inde ve Kazakistan, K�rg�zistan ve Türkiye Cumhurba�kanlar�n�n kat�l�mlar�yla 2000 y�l�nda gerçekle�ti. Türkmenistan ve Özbekistan’� ise zirvede Meclis Ba�kanlar� temsil etti. Bakü Zirvesi’nde Daimi Sekretarya’n�n Türkiye’de kurulmas�na karar verildi. 2001 y�l�nda �stanbul’da yap�lan 7. Zirvede Türkiye Cumhurba�kan� Ahmet Necdet Sezer Azerbaycan, Kazakistan, K�rg�zistan ve Türkmenistan Cumhurba�kanlar�n� a��rlad�. Özbekistan zirvede Parlamento Ba�kan� seviyesinde temsil edildi. 8. Zirve Türk taraf�n�n giri�imleriyle ancak 2006 y�l�nda Antalya’da gerçekle�ebildi. Bu dönemde tüm Devlet Ba�kanlar�n�n kat�l�m�n�n sa�lanmas� beklendi�i için meydana söz konusu gecikme ç�kt�. Sonunda ise kat�lanlarla yola devam etme karar� al�nd�. Türkiye Cumhurba�kan� ev sahipli�ini yapt��� 8. Zirveye Azerbaycan Cumhurba�kan� �lham Aliyev, Kazakistan Cumhurba�kan� Nursultan Nazarbayev ve K�rg�zistan Cumhurba�kan� Kurmanbek Bakiyev kat�ld�lar. Bu zirveden sonraki toplant�lara Özbekistan taraf� kat�lmad�.

Bu süreçte özellikle Nursultan Nazarbayev’in Türk devletleri ve Türk dünyas�n�n i�birli�i ve bütünle�mesi sürecine yapt��� katk�s� ve gösterdi�i deste�in alt�n� çizmek gerekir. 1992’dan bu yana tüm zirvelere istisnas�z bir �ekilde kat�lm�� olan tek Türk Devlet Ba�kan� Nazarbayev’dir. Onun zirvelere kesintisiz bir �ekilde kat�l�m� ve zirvelerde yapt��� konu�malar� Türk bütünle�mesinin devam etmesini sa�lam��t�r.
3 Ekim 2009 tarihinde Nahç�van’da düzenlenen 9. Zirve Türk devletleri ili�kilerinin kurumsalla�t�r�lmas� bak�m�ndan büyük tarihsel öneme sahiptir. Türk Konseyi, Azerbaycan, Kazakistan, K�rg�zistan ve Türkiye Devlet Ba�kanlar�n�n Nahç�van Anla�mas�’n� imzalamalar�yla uluslararas� bir örgüt olarak kuruldu. Nahç�van’da imzalanan “Türk Dili Konu�an Devletler ��birli�i Konseyi’nin Kurulmas�na Dair Anla�ma” 17 Kas�m 2010 tarihinde yürürlü�e girdi. Türkmenistan ve Özbekistan’�n Nahç�van Anla�mas�’n� imzalamamas� onlar�n Türk dünyas�n�n gelecekteki bütünle�mesine kat�lmayacaklar� anlam�na gelmemektedir. 2010 y�l�nda �stanbul’da düzenlenen 10. Zirvede Türk Dili Konu�an Ülkeler ��birli�i Konseyi hayata geçirildi ve �stanbul’da bulunan Sekretarya’ya Büyükelçi Halil Ak�nc� Devlet Ba�kanlar� taraf�ndan Genel Sekreter olarak atand�. Zirveler sürecinin son halkas� olan 10. Zirve 2010 y�l�nda Türkiye Cumhuriyeti Cumhurba�kan� Abdullah Gül’ün ev sahipli�inde ve Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurba�kan� �lham Aliyev, Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurba�kan� Nursultan Nazarbayev, K�rg�z Cumhuriyeti Cumhurba�kan� Roza Otunbayeva ve Türkmenistan Cumhuriyeti Cumhurba�kan� Gurbangul� Berdimuhammedov’un kat�l�mlar�yla �stanbul’da yap�ld�.

Türk i�birli�inin en önemli dönüm noktas� �üphesiz Türk Dili Konu�an Devletler ��birli�i Konseyi’nin (Türk Kene�i) kurulmas� olmu�tur. Türk Konseyi zirvelerin do�al ve en somut sonucu olmu�tur. Zirveler süreci, Türk devletlerinin liderlerini bulu�turma i�levini yerine getiren yararl� bir mekanizma oldu. Türk devletlerinin kendi aralar�ndaki i�birli�ini kurumsalla�t�rmalar� ve somut ortak projeler üzerinde devaml� bir �ekilde çal��acak Türk Konseyi’ni kurmalar� için yirmi y�ll�k bir zaman dilimi geçti. 3 Ekim günü Konsey’in kurucu üyeleri taraf�ndan Türk Birli�i günü olarak kutlanmaktad�r.

Türk Konseyi’nin Yap�s� ve Kurumsal Özellikleri 

Türk Kene�i’nin karar alma organ� Dönem Ba�kanl���’n� üstlenen ülkenin Cumhurba�kan� taraf�ndan yönetilen Devlet Ba�kanlar� Konseyi’dir. Dönem Ba�kanl���n�n süresi bir y�ld�r. Devlet Ba�kanlar� Konseyi’nin alt�nda D��i�leri Bakanlar� Konseyi ve K�demli Memurlar Komitesi bulunmaktad�r. Daimi bir dan��ma te�ekkülü olan Aksakallar Kene�i ise Türklerin büyüklere olan sayg� ve onlar�n engin tecrübesinden faydalanma gelene�inden ileri gelmektedir. Türk Kene�i’nin tüm faaliyetleri Nahç�van Anla�mas� gere�ince �stanbul’da yerle�ik Sekretarya taraf�ndan yürütülmektedir. Sekretaryan�n personeli dört üye devletin vatanda�lar�ndan olu�maktad�r. Devlet Ba�kanlar� taraf�ndan tayin edilen Genel Sekreter yetkilerini temsil etti�i devletlerin mü�terek gücünden al�r ve onlar�n ad�na kullan�r. Üye devletlerin aras�ndaki tüm i�birli�i süreçlerinin e�güdümünü yürütmek amac�yla kurulan Sekretarya çal��malar�n� birtak�m ilkeler �����nda gerçekle�tirmektedir. Öncelikle, üye ülkeler aras�nda herhangi bir fark gözetilmemekte, tespit edilen ortak ç�karlara ula�mak için gayret sarf edilmektedir.Çal��malar sürdürülürken her devletin hassasiyetlerine azami dikkat gösterilmektedir. Bütün bunlar yap�l�rken i�birli�inin hukuki ve kurumsal altyap�s�n� olu�turmak, gelecekte gerçekle�tirilebilecek i�birli�i projeleri için zemin haz�rlamak ve, en önemlisi, çal��malar�n süreklili�ini sa�lamak için gerekli tedbirler al�nmaktad�r. Türk Kene�i’nin genel yap�, i�leyi� ve yöntemiyle ilgili belirtilmesi gereken bir di�erv husus da üye ülkelerin Bakan ve Kurulu� Ba�kanlar�n� sistematik bir �ekilde bir araya getirip bulu�turmas�d�r. Zira Kurucu Anla�mas�na göre Kene�’in temel amac� ve varolu� sebebi Türk devletlerinin aras�nda kapsaml� bir i�birli�i geli�tirmektir. Genel olarak, i�birli�i alanlar� ve zirve konular� Sekretarya taraf�ndan belirlenip, Bakanlar ve Devlet Ba�kanlar�n�n kabul ve onay�na sunulur. Örne�in, bugüne kadar Kene�, üye devletlerin Ekonomi, E�itim, Ula�t�rma, Diaspora Bakanlar�n�, Gümrük �dareleri Ba�kanlar�n� ve farkl� Bakanl�k ve kurumlardan di�er üst düzey yöneticileri bir araya getirmi�tir. Ortak projeler ve i�birli�i meseleleri Bakanlara ve üst düzey yöneticilere sunulmadan önce ise çal��ma veya temas gruplar� taraf�ndan müzakere edilir ve haz�rlan�r.

Türk Konseyi Devlet Ba�kanlar�n�n Zirveleri

Türk Kene�i’nin kurulmas�yla birlikte 10. Zirve s�ras�nda sözkonusu üst düzey toplant�lar�n ad� Türk Kene�i Zirveleri olarak de�i�tirildi. Yani, Türk Konseyi’nin hayata geçirilmesinden sonra düzenlenen zirve toplant�lar� “Türk Dili Konu�an Ülkeler ��birli�i Konseyi Zirveleri” olarak adland�r�lmaktad�r. Devlet Ba�kanlar�n�n kat�l�m�yla gerçekle�en Türk Kene�i Zirvesi s�ras�nda Devlet Ba�kanlar� bir y�ll�k dönemin sonuçlar�n� de�erlendirerek gelecek senenin hedeflerini belirlerler. Bu ba�lamda bugüne kadar Almat�, Bi�kek ve Gebele’de üç zirve toplant�s� gerçekle�tirilmi�tir.

Birinci Zirve 20-21 Ekim 2011 tarihlerinde Almat�’da ekonomik i�birli�i temas�yla gerçekle�ti. Türk Konseyi kurumsal çat�s� alt�nda düzenlenen ilk  zirve olma özelli�ini ta��yan Almat� Zirvesi’ne  Azerbaycan Cumhurba�kan� �lham Aliyev, K�rg�zistan Cumhurba�kan� Roza Otunbayeva ve Türkiye’den Ba�bakan Yard�mc�s� Bekir Bozda� kat�lm��lard�r. Almat� Zirvesi ayn� zamanda belirli bir konu ba�l��� alt�nda toplanan ilk zirve olmu�, bu çerçevede “Ekonomik ��birli�i” ele al�nm��t�r. Deklarasyonda ekonomik i�birli�i, uluslararas� projeler, güvenlik konular�, sosyal ve kültürel konular, uluslararas� örgütlerde i�birli�i gibi ba�l�klarda i�birli�i yönünde kararlar al�nd�. Zirve kapsam�nda, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Türk Konseyi aras�nda Evsahibi Ülke Anla�mas� onaylanm��; Türk Konseyi Çal��ma Esaslar�, Türk Konseyi’nin organlar�ndan olan Aksakallar Konseyi’nin Yönetmeli�i ve Türk Konseyi Sekretaryas� Personel Yönetmeli�i kabul edilmi�tir. Zirvenin hitam�nda, Birinci Türk Konseyi Zirve Bildirisi Devlet Ba�kanlar� taraf�ndan imzalanm��t�r.

22-23 A�ustos 2012’de Bi�kek’te yap�lan ikinci zirvenin ana konusu e�itim, bilim ve kültür alanlar�ndaki i�birli�i olmu�tur. Temas� “E�itim, Bilim ve Kültürel ��birli�i” olan zirveye, evsahibi K�rg�zistan’�n Cumhurba�kan� Almazbek Atambayev’in yan�s�ra, Azerbaycan Cumhuriyeti Ba�bakan� Artur Rasizade, Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurba�kan� Nursultan Nazarbayev ve Türkiye Cumhurba�kan� Abdullah Gül kat�lm��t�r. Zirve kapsam�nda toplanan D��i�leri Bakanlar� Konseyi taraf�ndan Türk Konseyi Sekreteryas�’n�n Mali Esaslar�na �li�kin Anla�ma imzalanm��t�r. Millî E�itim Bakan� Ömer Dinçer ve di�er üye ülkelerin ilgili Bakanlar� ise Astana’da Türk Akademisi ile Bakü’de Türk Kültür Miras Vakf� kurulmas�na ili�kin anla�malar� imzalam��lard�r. Zirvenin hitam�nda, �kinci Türk Konseyi Zirve Bildirisi Devlet Ba�kanlar� taraf�ndan imzalanm��t�r.

15-16 A�ustos 2013’te Azerbaycan’�n Gebele �ehrinde düzenlenen üçüncü zirvenin ana ba�l��� ise ula�t�rma alan�ndaki i�birli�i olmu�tur. “Ula�t�rma ve Ba�lant�” temas�yla düzenlenen zirveye, evsahibi Azerbaycan’�n Cumhurba�kan� �lham Aliyev, Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurba�kan� Nursultan Nazarbayev, K�rg�zistan Cumhurba�kan� Almazbek Atambayev, Türkiye Cumhurba�kan� Abdullah Gül ve Türkmenistan Ba�bakan Yard�mc�s� Sapardurdi Toyliyev i�tirak etmi�tir. Zirve çerçevesinde, Türk Konseyi üye ülkeleri D��i�leri Bakanl�klar� aras�nda ��birli�i Protokolü imzalanm�� ve Uluslararas� Türk Kültür Te�kilat�’n�n (TÜRKSOY) 20. y�l etkinlikleri gerçekle�tirilmi�tir. Zirvenin hitam�nda, Üçüncü Türk Konseyi Zirve Bildirisi Devlet Ba�kanlar� taraf�ndan imzalanm��t�r. Zirvede Türk dünyas�n�n ula�t�rma ve lojistik imkanlar� tart���larak tarihî �pek Yolu’nun, ça��m�zda geni� ula��m hatlar�yla, enerji koridorlar�yla, do�algaz boru hatlar�yla örülerek yeniden diriltilmesinin stratejik öncelik olmas� gerekti�ine i�aret edilmi�tir. Yani, Türk medeniyetinin ihya edilmesi aç�s�ndan �pek Yolu’nun ça��n gerekleri çerçevesinde canland�r�lmas�n�n tarihî de�eri vurgulanm��t�r.

Türk Konseyi’nin Çal��ma Proje ve Alanlar�

Temel amac� Türk Devletleri aras�nda kapsaml� i�birli�ini geli�tirmek olan Türk Konseyi bu do�rultuda birçok çal��ma alan� üzerinde çal��maktad�r. Projeler, ekonomi, kültür, e�itim, ula�t�rma, gümrük ve diaspora ba�l�klar� alt�nda alt� i�birli�i alan�nda toplanm��t�r. Projelere örnek olarak Türk Üniversiteleraras� Birli�i’nin kurulmas� veya ortak tarih ders kitab�n�n yaz�lmas� gösterilebilir. Türk Konseyi, üye ülkelerin az geli�mi� bölgelerinde ekonomik kalk�nmay� te�vik edecek projeler üzerinde de çal��maktad�r. Sekretarya, ilgili alanlarda i�birli�ini geli�tirmek amac�yla üye devletlerin Ekonomi, E�itim, Ula�t�rma, Turizm Bakanlar�n�, Gümrük �daresi Ba�kanlar�n� ve farkl� Bakanl�k ve kurumlardan di�er üst düzey yöneticileri bir araya getirmektedir. Projeler ve i�birli�i meseleleri Bakanlara ve üst düzey yöneticilere sunulmadan önce çal��ma gruplar� taraf�ndan müzakere edilir ve haz�rlan�r. En son ba�lat�lan projelerden biri dünyan�n farkl� ülkelerindeki Türk Diasporalar�n�n aras�ndaki i�birli�ini art�racak bir mekanizman�n kurulmas� olmu�tur. Türk Konseyi, benimsedi�i çal��ma ilkeleri do�rultusunda, üye ülkeler aras�nda pek çok alanda mevcut olan ikili i�birli�ini, kapsaml� i�birli�i çerçevesinde çok tarafl� hale dönü�türmeyi hedeflemektedir. Bu çerçevede, önce i�birli�inin önündeki mevcut ya da olabilecek engeller tespit edilmekte, müteakiben sözkonusu engellerin bertaraf edilebilmesi için giri�imlerde bulunulmakta, i�birli�inin ilerletilmesi için gerekli ad�mlar at�lmakta ve beraberinde ilave i�birli�i alanlar� aç�lmaktad�r. Bu itibarla, Türk Konseyi bünyesinde ele al�nan tüm i�birli�i alanlar�nda üye ülke uzmanlar�ndan olu�an bir çal��ma grubu tesis edilmi�tir. Çal��malar�n hepsi bir belgeye ba�lanmakta, belgelerdeki uygulamaya yönelik hususlar itinayla takip edilmektedir. Çal��malar tek elden yürütülmekte ve ilave yap�lar kurulmas�ndan imtina edilmektedir.

a) Siyasi ve Uluslarararas� ��birli�i

Üye ülkeler aras�ndaki siyasi i�birli�inin temel mekanizmas� her y�l gerçekle�tirilen Devlet Ba�kanlar� Zirveleridir. Üye ülkeler ayr�ca, uluslararas� konularda sahip olduklar� pozisyonlar�n e�güdümü ve birbirlerinin adayl�klar�n� desteklemek suretiyle birçok uluslararas� örgüt çat�s� alt�nda çok tarafl� siyasi i�birli�ini derinle�tirmektedir. Üye ülke D��i�leri Bakanlar� Devlet Ba�kanlar� Zirvesi kapsam�nda mutaden düzenlenen D��i�leri Bakanlar� Konseyi toplant�lar� vesilesiyle düzenli olarak biraraya gelmektedir. Bununla birlikte, sözkonusu Bakanlar gündemdeki konular� de�erlendirmek üzere çe�itli vesilelerle ilave toplant�lar gerçekle�tirmektedir. Bu çerçevede, 2011, 2012 ve 2013 Eylül ay�nda Birle�mi� Milletler Genel Kurul toplant�s� marj�nda New York’ta ve 2013 �ubat ay�nda 12. �slam Zirvesi Konferans� marj�nda Kahire’de gayr� resmi D��i�leri Bakanlar� toplant�lar� düzenlenmi�tir. Ayr�ca, 2013 y�l� itibar�yla üye ülkeler aras�nda düzenli olarak Güvenlik �sti�areleri gerçekle�tirilmektedir. Güvenlik �sti�arelerinin ilk turu Nisan 2013’te Bakü’de üye ülke D��i�leri Bakanl�klar� Müste�ar Yard�mc�lar� düzeyinde düzenlenmi� olup, taraflarca “Afganistan Hakk�nda Ortak Bir Tutum Karar�” al�nm��t�r. Sözkonusu karar 26 Nisan 2013 tarihinde Almat�’da düzenlenen Afganistan için �stanbul Süreci Üçüncü Bakanlar Toplant�s�’nda dönem ba�kan� K�rg�zistan’�n D��i�leri Bakan� taraf�ndan ilan edilmi�tir. �stanbul Süreci kapsam�nda sürdürülen i�birli�inin ilerleyen dönemlerde daha da art�r�lmas� hedeflenmektedir.

Gerekti�i hallerde, Türk Konseyi ve ilgili uluslararas� örgütlerin toplant�lar� çerçevesinde üye ülke D��i�leri Bakanlar�nca ortak aç�klama yap�lmas� uygulamas�, Türk Konseyi bünyesinde geli�tirilen siyasi i�birli�inin somut örneklerindendir. Bu çerçevede, Afganistan’a ili�kin olarak benimsenen ortak tutumun deklare edilmesinin yan�s�ra, Türk Konseyi 3. Zirvesi marj�ndaki D��i�leri Bakanlar� toplant�s�nda “M�s�r’da Meydana Gelen Olaylara �li�kin Türk Konseyi D��i�leri Bakanlar� Konseyi’nin Ortak Bildirisi” yay�nlanm��t�r. Son olarak Türk Konseyi’nin Dönem Ba�kan� Ukrayna’n�n davetlisi olarak i�tirak etti�i Aral�k 2013 tarihinde gerçekle�tirilen AG�T Bakanlar Konseyi 20. Toplant�s�’nda bir “Ortak Aç�klama” yap�lm��t�r. Öte yandan, D��i�leri Bakanl�klar� aras�nda Türk Konseyi 3. Zirvesi’nde imzalan ��birli�i Protokolü’nün ilgili maddeleri uyar�nca, Genç Diplomatlar Ortak E�itim Program� Türk Konseyi’nin gündemine al�nm��t�r. Türk Konseyi, üye ülkelerde düzenlenen seçimlerin adil, �effaf ve demokratik bir �ekilde gerçekle�tirilmesini teminen seçim gözlem misyonu faaliyeti gerçekle�tirmektedir. Bu çerçevede, Türk Konseyi ortak gözlemci heyetleri 2011 y�l�nda K�rg�zistan Cumhurba�kanl��� seçimlerinde, 2012 y�l�nda Kazakistan Parlamento seçimlerinde ve 2013 y�l�nda Azerbaycan Cumhurba�kanl��� seçimlerinde gözlemcilik faaliyeti gerçekle�tirmi�tir.

Türk Konseyi, genç bir uluslararas� örgüt olarak di�er uluslararas� örgütlerle i�birli�ine önem vermektedir. Türk Konseyi’nin halihaz�rda �slam ��birli�i Te�kilat� (��T), Ekonomik ��birli�i Te�kilat� (E�T), Avrupa Güvenlik ve ��birli�i Te�kilat� (AG�T), Karadeniz Ekonomik ��birli�i Te�kilat� (KE�), Asya’da ��birli�i ve Güven Art�r�c� Önlemler Konferans� (A�GK) ve Birle�mi� Milletler (BM) ile ili�kileri bulunmaktad�r. Türk Konseyi’nin E�T nezdinde yapm�� oldu�u Gözlemci Üyelik ba�vurusu, Ekim 2012’de Azerbaycan’�n evsahipli�inde gerçekle�tirilen 12. E�T Zirvesi’nde kabul edilmi�tir. Bu çerçevede, Tahran’da 2013 Kas�m ay�nda gerçekle�tirilen 13. E�T Zirvesi ile May�s ay�nda gerçekle�tirilen E�T 23. Bölgesel Planlama Konseyi Toplant�s�’na konu�mac� olarak kat�l�m sa�lanm��t�r. E�T ile i�birli�i mutabakat zapt� imzalanmas� çal��malar� sürdürülmektedir.

AG�T ile mevcut i�birli�i kapsam�nda, davet üzerine AG�T D��i�leri Bakanlar� Konseyi ve ilgili di�er toplant�lara i�tirak edilmektedir. Son olarak 2013 Aral�k ay�nda Viyana’da gerçekle�tirilen AG�T D��i�leri Bakanlar� Konseyi 20. Toplant�s�’na, Dönem Ba�kan� Ukrayna’n�n daveti üzerine kat�l�m sa�lanm��t�r. Bununla birlikte 2013 Aral�k ay�nda Viyana’da düzenlenen Daimi Konsey Toplant�s�’na üçüncü kez hitap edilmi� ve bu çerçevede ba�ta AG�T Genel Sekreteri ile olmak üzere çok say�da ikili görü�me gerçekle�tirilmi�tir. Türk Konseyi’nin kurulu�una dair Nahç�van Anla�mas�, BM taraf�ndan 24 Eylül 2012 tarihinde tescil edilmi�tir. BM nezdinde yap�lan Gözlemci Üyelik ba�vurusuna ili�kin olarak 66. Genel Kurul’da ba�layan müzakere süreci devam etmektedir. �laveten, Türk Konseyi, ��T nezdinde Gözlemcilik Statüsü elde etmek üzere 27 Aral�k 2012 tarihinde resmi ba�vuruda bulunmu�tur. ��T Gözlemci Üyeli�i yoluyla, üyeleri ayn� zamanda ��T üyesi olan Türk Konseyi’nin �slam dünyas� ile olan ili�kilerinin güçlendirilmesi ve kurumsalla�t�r�lmas� hedeflenmektedir.  

b) Turizm, Gümrük, Ula�t�rma Alanlar�n� �çeren Ekonomik ��birli�i 

Türk Konseyi, üye ülkelerin birbirleriyle ve dünya ile olan ekonomik entegrasyonuna büyük önem atfetmektedir. Üye ülkeler aras�ndaki ili�kilerin özünün kar��l�kl� yarar esas�na dayanan ekonomik i�birli�inde yatt��� dü�ünülmektedir. Bu ba�lamda, “Ekonomik ��birli�i” temas�yla gerçekle�tirilen ilk Türk Konseyi Zirvesi, üye ülkeler aras�ndaki ekonomik i�birli�ine verilen önemin somut bir göstergesi olmu�tur. Ekonomik i�birli�i ba�l��� alt�nda Konsey’in kurulu�undan itibaren ba�ta Ekonomi Bakanlar� toplant�lar� olmak üzere pek çok toplant� ve faaliyet gerçekle�tirilmi�tir. Bu alanda “Yat�r�m Ortam�n�n �yile�tirilmesi”; “Ekonominin Çe�itlendirilmesi” ve “Ekonomik �li�kilerin Temeli Olarak Giri�imcilik” konu ba�l�klar�nda üç çal��ma grubu düzenli olarak faaliyetlerini sürdürmektedir. Ayr�ca, Türk Konseyi Ekonomi Bakanlar� Üçüncü Toplant�s�’nda üye ülkelerin Yat�r�m Ajanslar� aras�nda bir Mutabakat Muht�ras� imzalanm��t�r. Kar��l�kl� yat�r�mlar�n art�r�lmas� ve üye ülkelerin özel sektörleri aras�ndaki ili�kilerin geli�tirilmesi amac�yla Türk Konseyi bünyesinde bir “Ortak Yat�r�m Portal�” hayata geçirilmi�tir.

Di�er yandan, Türk Konseyi bünyesinde te�kil edilen Türk �� Konseyi de ekonomik i�birli�inin ilerletilmesi yolunda gerekli çal��malarda bulunmaktad�r. �� Konseyi üye ülkelerde faaliyette bulunan giri�imcileri biraraya getirmek suretiyle aralar�ndaki temas ve i�birli�inin tesisi ve süreklili�inde önemli bir rol ifa etmektedir. Üye ülkelerin özel sektörleri aras�ndaki ili�kilerin art�r�lmas� amac�na matuf olarak, 2014 y�l� itibar�yla �� Konseyi taraf�ndan düzenli olarak “�� Forumu” ve “�hraç Mallar� Sergisi” düzenlenmesi karar� al�nm��t�r.

Gümrük i�birli�i kapsam�nda, 29 Ekim 2012’de �stanbul’da yap�lan 5. �pek Yolu Forumu çerçevesinde Azerbaycan, Kazakistan, K�rg�zistan, Türkiye ve Gürcistan aras�nda, taraflar�n gümrük alan�nda birlikte çal��ma iradelerini ortaya koyan bir Niyet Mektubu imzalanm��t�r. Niyet Mektubu, Türk Konseyi’nin üye ülkelerin tarihî �pek Yolu’nun ihyas� kapsam�nda yürürlü�e koyduklar� ulusal projelerine (Kazakistan’�n �pek Rüzgâr� ve Türkiye’nin Kervansaray Projesi gibi) verdi�i deste�in alt�n� çizmektedir. Gümrük �dareleri Ba�kanlar� �kinci Toplant�s�’nda al�nan ilgili karar çerçevesinde, Kervansaray Projesi ve Kuzey Hatt� çal��malar� ba�lam�nda Aktau Liman�, Karasu-Aktilek ve Subatai Baatyr- Chaldybar s�n�r geçi� noktalar�na Temmuz 2013’te ziyaretler gerçekle�tirilmi�tir.

Benzer �ekilde, Devlet Ba�kanlar�n�n verdi�i talimatlar çerçevesinde ula�t�rma alan�ndaki i�birli�inin geli�tirilmesi amac�yla üst düzey bir i�birli�i mekanizmas� olu�turulmu�tur. Bu kapsamda, Ula�t�rma Bakanlar� Birinci Toplant�s� 3 Temmuz 2013 tarihinde Bakü’de gerçekle�tirilmi�tir. An�lan toplant�da Ula�t�rma Bakanlar�n�n ald��� karar çerçevesinde, Ula�t�rma Çal��ma Grubu’nun ele alaca�� hususlarda ortaya ç�kabilecek farkl� görü�lerin uyumla�t�r�lmas�nda yard�mc� olmak ve üye ülkeler aras�nda faaliyet gösteren ta��y�c� firmalar�n sahada kar��la�abilecekleri sorunlara pratik çözümler bulmak amac�yla Bakan Yard�mc�lar� düzeyinde bir “Ula�t�rma Koordinasyon Kurulu” ihdas edilmesine karar verilmi�tir. Ula�t�rma Bakanlar� Birinci Toplant�s� çerçevesinde ilaveten, üye ülke Ula�t�rma Bakanl�klar� aras�nda bir “Ortak ��birli�i Protokolü” ile Bakü, Aktau ve Samsun limanlar� aras�nda “Karde� Liman” ili�kisi tesis eden bir Mutabakat Zapt� imzalanm��t�r.

Üye ülkelerin sahip oldu�u turizm potansiyelinin, devletleraras�nda olu�turulmaya çal���lan çok boyutlu ve derinlikli i�birli�i sürecinde ayr�cal�kl� bir yere sahip oldu�u dü�ünülmektedir. Bu dü�ünceden hareketle, üye ülke Devlet Ba�kanlar� Gebele’de gerçekle�tirilen Türk Konseyi Üçüncü Zirvesi’nde, Türkiye’nin evsahipli�inde düzenlenecek bir 4. Zirve’nin “Turizm ��birli�i” temas�yla hayata geçirilmesi talimat�n� vermi�lerdir. Turizm i�birli�i kapsam�nda, üye ülkeler aras�nda turistik ziyaretlerin artt�r�lmas�n�n yan�s�ra tarihî �pek Yolu’nun üzerinde yer alan üye ülkelerin tarihî ve kültürel zenginlikleri ile do�al güzelliklerinin tan�t�m� ve Türk dünyas�na özgü kültürel ve dü�ünsel de�erlerin, geleneksel el sanatlar� ile dans ve müziklerinin dünyayla payla��m� hedeflenmektedir. Olu�turulan Turizm Çal��ma Grubu ilk toplant�s�n� Aral�k 2013’te �stanbul’da gerçekle�tirmi�tir. Toplant�da, üye ülkelerin bireysel turizm güzergâhlar�n�n tan�t�m�n�n desteklenmesinin yan� s�ra tarihî �pek Yolu üzerinde ortak turizm güzergâhlar�n�n belirlenmesine özel bir önem verilmi�tir. Bu çerçevede, “Türk Konseyi-Modern �pek Yolu” ortak güzergâh�n�n pilot bir proje olarak ba�lat�lmas� ve sözkonusu güzergâh�n ortak tur paketi arac�l���yla Türk Konseyi üye ülkeleri ve üçüncü ülkeler turizm pazarlar�nda tan�t�lmas� kararla�t�r�lm��t�r. Ortak tur paketi tan�t�m�na ili�kin olarak ortak bir tur rehberi haz�rlanmas� hususunda da mutabakat sa�lanm��t�r. Sürecin i�leyi�inde kamu ile özel sektör aras�nda i�birli�i gerçekle�tirilmesinin yan� s�ra bölgesel ve uluslararas� uzman kurulu�larla e�güdüm içinde olunmas�n�n önemi vurgulanm��t�r.

c) E�itim ve Bilim, Kültür ve Diaspora ��birli�i

Türk devletleri aras�ndaki ortak kültür, dil ve tarih birli�i Türk Konseyi’nde tecessüm eden i�birli�inin sacaya��n� olu�turmaktad�r. Bu hususiyet Türk Konseyi’ni di�er bölgesel i�birli�i mekanizmalar�ndan farkl� k�lmaktad�r. Türk Konseyi �kinci Zirvesi’nin “E�itim, Bilim ve Kültürel ��birli�i” konusuna hasredilmi� olmas� bu durumun somut bir göstergesidir. An�lan zirve öncesinde gerçekle�tirilen Kültür Bakanlar� Birinci Toplant�s�’nda, Türk Yazarlar Birli�i ve Türk Sinemac�lar Birli�i’nin kurulmas� yolunda karar al�nm��t�r. Türk Konseyi’nin e�itim ve bilime verdi�i önemin bir göstergesi olarak, zirve öncesinde düzenlenen Kültür Bakanlar� toplant�s�n�n hemen ard�ndan Türk Konseyi E�itim Bakanlar� Birinci Toplant�s� gerçekle�tirilmi�tir. Bakanlar e�itim alan�ndaki i�birli�ini derinle�tirmek amac�yla düzenli olarak biraraya gelme karar� alm��t�r. E�itim Bakanlar� ayr�ca, Aksakallar Konseyi’nin tavsiyeleri do�rultusunda, Ortak Tarih Kitab� ve Ortak Edebiyat Kitab� haz�rlanmas� amac�yla bir Çal��ma Grubu olu�turulmas�na karar vermi�lerdir.

2013 Nisan ay�nda düzenlenen E�itim Bakanl�klar� K�demli Memurlar Birinci Toplant�s�’n�n ard�ndan, 2013 Kas�m ay�nda gerçekle�tirilen K�demli Memurlar ve E�itim Bakanlar� �kinci Toplant�lar�nda mevcut konulara ilave olarak üye ülke dillerinin seçmeli ders/kurs olarak sunulmas� ile üye ülkeler aras�nda orta ö�retim/lise düzeyinde k�sa süreli kar��l�kl� ö�renci ziyaretlerinin ba�lat�lmas�, mesleki ve teknik e�itim alan�nda i�birli�i, Türkoloji alan�nda çal��an lisans, yüksek lisans ve doktora ö�rencilerinin akademik çal��malar�n�n te�viki için özel burslar da dahil çe�itli imkânlar�n sa�lanmas� ve e�itim kurumlar� ile Kültür Merkezleri’nin kar��l�kl� olarak desteklenmesi konular� ele al�nm��t�r. Ortak Tarih kitab�n�n haz�rl�k çal��malar�n�n Türk Akademisi taraf�ndan yürütülmesi planlanmaktad�r. Türk Konseyi bünyesinde üye ülkeler aras�nda ortak terminoloji geli�tirilmesi çal��malar�n� yürütmek üzere kurulan “Ortak Terminoloji Kurulu”nun ilk toplant�s� Kas�m 2012’de �stanbul’da gerçekle�tirilmi�tir. Komite, ortak terminoloji geli�tirme çal��malar�nda izlenecek yöntemleri, farkl� uzmanl�k alanlar�nda sözlüklerin haz�rlanmas� konular� ile ortak terminoloji ve alfabe do�rultusunda at�lacak ad�mlar� ele alm��t�r. Komite ayr�ca bilimsel amaçlarla kullan�lacak ortak Latin alfabesini destekleme karar� alm��t�r. Toplant�da baz� ortak terimler kabul edilmi�tir.

Üye ülkelerin yüksek ö�retim kurumlar� aras�nda i�birli�inin artt�r�lmas� amac�yla tesis edilen Türk Üniversiteler Birli�i kapsam�nda Birlik üyesi üniversitelerin rektör/rektör yard�mc�lar�n�n kat�l�m�yla 2013 Mart ay�nda �stanbul’da, 2013 May�s ay�nda Bi�kek’te ve 2013 Kas�m ay�nda Eski�ehir’de üç toplant� düzenlenmi�tir.

�kinci toplant� s�ras�nda üye üniversitelerin temsilcileri Türk Üniversiteler Birli�i ve Yüksekö�retim Alan� Olu�turma Yönergesi’ni kabul etmi�lerdir. Ö�renci ve ö�retim görevlileri aras�nda de�i�im programlar�n�n hayata geçirilmesinin hedeflendi�i sözkonusu sürecin ad� “Orhun Süreci” olarak belirlenmi�tir. Birlik halihaz�rda 4 üye ülkede faaliyet göstermekte olan 15 üniversiteden olu�maktad�r. Yönergede yeni üye üniversite al�m süreci belirtilmektedir. Yönerge, Türkiye’den Yüksekö�retim Kurulu Ba�kan�’n�n da i�tirak etti�i Türk Konseyi E�itim Bakanlar� �kinci Toplant�s�’nda imzalanan bir karar ile onaylanm��t�r. Türk Ö�renci Konseyi’nin kurulmas� ve Kalite Güvence Kurulu’nun ihdas�na yönelik çal��malar�n ba�lat�lmas� Birli�in gündeminde yeralan konular aras�ndad�r.

Türk Dünyas�ndan üniversitelerin kat�l�m�yla gerçekle�tirilecek Birinci Türk Üniversite Oyunlar� için çal��malar devam etmektedir. Modern bran�lar�n yan�s�ra geleneksel spor türlerini de içermesi planlanan sözkonusu spor oyunlar�n�n ilkinin Türkiye’nin evsahipli�inde düzenlenmesi öngörülmektedir. Faaliyet kapsam�nda ülkelerin kültürel özellikleri ve folkloruna dair sergi ve gösterilerin de gerçekle�tirilmesi hedeflenmektedir. 

Üye ülkelerin imaj�n�n uluslararas� arenada iyile�tirilmesi ve Türk halklar�n�n ya�ad��� ülkelerdeki kamuoyu üzerinde tesir gücüne sahip olunabilmesi hedefine yönelik çal��malar yürütülmesi Türk Konseyi’nin temel amaçlar� aras�ndad�r. Bu çerçevede, Türk dili konu�an halklar�n diasporalar� aras�nda gerçekle�tirilecek i�birli�inin kapsam ve niteli�ini ele almak üzere bugüne kadar ikisi Diaspora ��lerinden Sorumlu Bakanlar ve Kurulu� Ba�kanlar� düzeyinde; ikisi Çal��ma Grubu düzeyinde dört toplant� gerçekle�tirilmi�tir. May�s 2013’de Ankara’da düzenlenen Diaspora ��lerinden Sorumlu Bakanlar ve Kurulu� Ba�kanlar� �kinci Toplant�s�’nda “Türk Konseyi Türkdilde� Diasporalar Ortak Eylem Stratejisi” kabul edilmi�tir. Diaspora i�birli�i sürecinin hedeflerinden bir olan Türk Konseyi Birinci Diaspora Forumu Haziran 2013’de Bakü’de gerçekle�tirilmi�tir. Foruma ba�ta Türk Konseyi üye devletleri Azerbaycan, Kazakistan, K�rg�zistan ve Türkiye’nin diaspora i�lerinden sorumlu Bakanlar ve Kurulu� Ba�kanlar� olmak üzere dünyan�n 50’ye yak�n ülkesinden 600’e yak�n diaspora temsilcisi kat�lm��t�r. Forumun sonucunda Bakü Bildirisi kabul edilmi�tir. Forum s�ras�nda ayr�ca “Strateji”nin kamuoyuna tan�t�m� yap�lm��t�r.

Türk Konseyi’nin �li�kili Kurumlar�

Türk Kene�i ayn� zamanda Türk Dili Konu�an Ülkeler Parlamenter Asamblesi (TÜRKPA), Uluslararas� Türk Kültürü Te�kilat� (TÜRKSOY), Türk Akademisi, Türk Kültürel Miras Vakf� ve Türk �� Konseyi gibi tüm i�birli�i mekanizmalar� için bir �emsiye kurulu� i�levi görmektedir. Bu aç�dan de�erlendirildi�inde Türk Kene�i’nin ili�kili oldu�u kurulu�lar �unlard�r: 

1. TÜRKPA: 2008 y�l�nda i�levsel hale gelen TÜRKPA’n�n temel amac� Türkdilde� devletler Parlamentolar�n�n aras�ndaki ili�ki ve i�birli�ini ilerletmektir. Örgütün merkezi Bakü’dür.

2. Türk �� Konseyi: 1. Türk Kene�i Zirvesi esnas�nda kurulan �� Konseyi’nin temel amac� üye ülkeler i� adamlar� ve derneklerini bir araya getirmek suretiyle Türk devletlerinin ekonomik geli�imine katk�da bulunmakt�r.

3. TÜRKSOY: Adeta bir markaya dönü�en ve Türk UNESCO’su olarak da an�lan TÜRKSOY, 1993’ten beri Türk halklar�n�n kültür ve sanat�n� dünyaya ba�ar�l� bir �ekilde tan�tmaktad�r. Türk Kene�i ile e�güdüm halinde çal��an TÜRKSOY, üye ülkelerin kültür, sanat alanlar�ndaki ba�lar�n� güçlendirmeye yönelik faaliyetlerde bulunmaktad�r.

4. Türk Akademisi: Astana’daki Türk Akademisi’nin Kazakistan’�n ulusal bir kurulu�u olmaktan ç�karak uluslararas� bir kimli�e kavu�mas�na dair anla�ma Bi�kek’te Devlet Ba�kanlar�n�n huzurunda imzalanm��t�r. Akademi’nin, Türk kültürü ve tarihinin ara�t�r�lmas�nda dünyada öncü bir rol üstlenmesi ve bu alanda dünyan�n en iyi uzmanlar�n�n gelip çal��abilece�i bir ortam sa�lamas� öngörülmektedir. Türkiyat�n, yani Türk tarih, dil, edebiyat, sanat, folklor ve etnolojisinin yan� s�ra siyaset bilimi, ekonomi, uluslararas� ili�kiler ve sosyoloji gibi bilim dallar�nda da çal��malar yürütmesi hedeflenen Türk Akademisi, Türk halklar� aras�nda entegrasyonun sa�lanmas�nda bilimsel ve fikri zeminini haz�rlamaya ve güçlendirmeye çal��maktad�r.

5. Türk Kültür ve Miras Fonu: Bi�kek Zirvesi s�ras�nda kurulmas�na dair anla�man�n imzaland��� Fonun temel amac�, de�i�ik faaliyet, proje ve programlar� desteklemek ve finanse etmek suretiyle Türk kültür ve miras�n�n korunmas�, ara�t�r�lmas� ve tan�t�m�na katk�da bulunmakt�r. Türk Kültür ve Miras Fonu, faaliyetlerini TÜRKSOY ve Türk Akademisi’yle i�birli�i halinde yürütmektedir.

Kaynak: http://www.ayu.edu.tr/static/kitaplar/turk_topluluk_almanak.pdf