3 Mayıs Türkçüler Gününü Anmak İçin 41 Yıl Evvel Basılan Bir Bildiri

3 MAYIS TÜRKÇÜLER GÜNÜNÜ ANMAK İÇİN 41 YIL EVVEL BASILAN BİR BİLDİRİ

Asukköklü’nün Notları Fethi GEDİKLİ 3 MAYIS TÜRKÇÜLER GÜNÜNÜ ANMAK İÇİN 41 YIL EVVEL BASILAN BİR BİLDİRİ Bu yıl “3 Mayıs Türkçüler Günü”nün 70 yılı oldu. 70 yıl önce Sovyet Rusyayı memnun etmek üzere devrin cumhurresi İsmet İnönü’nün emriyle milliyetçilere karşı hukuksuz bir kampanya başlatılmış ve bunların faaliyetleri, çok büyük yıkıcı bir hadise olarak efkarıumumiye sunulmuştu. Öğretim üyeleri, yazarlar, öğrenciler tutuklanmış, uzun müddet işkencelere uğratılmış, sonunda mahkeme hepsini beraat ettirmişti. Davaya o kadar önem verilmişti ki İstanbul Üniversitesi rektörü Tevfik Sağlam, 1944-1945 öğretim yılını açarken yaptığı konuşmada bu hadiseye önemlice bir yer ayırmış ve hükümetin ne kadar yerinde bir iş yaptığından, üniversiteden de yalnızca bir öğretim üyesi [büyük tarihçi Ahmet Zeki Velidi Togan]’nin bu müessif hadisede yer aldığından bahsetmişti. Tek Parti iktidarı, büyük karalama kampanyasına bütün basını da katmış, ayrıca yazılan veya yazdırdığı yazıları bir araya getirerek Irkçılık-Turancılık adıyla (Türk Inkilap Tarihi Enstitüsü Yayınları: 4, Maarif Matbaası, Ankara 1944, 236 s.) yayınlamıştır. İki bölüm halinde düzenlenen kitabın ilk kısmında “Sayın Reisicumhurumuzun, Başvekil, Maarif Vekili ve C.H.P. Genel Sekreterinin söylev, tamim ve demeçleri” (1-24), ikinci kısmında ise Irkçılık-Turancılık etrafında yazılan yazılar” (25-236) toplanmıştır. Bunların tümünün aynı yönde olduklarını, farklı görüşlerin bu “resmi propaganda” kitabına alınmadığını söylemeye lüzum bile yoktur. Resmi bir kaynak olarak ciddiyetle değerlendirilmeyi hak eden bu kitabı şimdilik bir yana bırakarak bu yazının yazılmasına sebep olan “3 Mayıs’ı Unutmayacağız” başlıklı, bu günü anmak için bastırılmış bir bildiriyi dikkatinize takdim ediyorum. Bildiri, 5 Kasım 2013 günü Gaziantepte aldığım “Evrâd” kitapçığının kabı olarak elime geçti. Bu evrâd (virdler: düzenli okunan dualar) kitapçığı “1298 senesi Ramazan-ı şerifin evailinde İranî el-Hac Hüseyin Efendi himmetiyle tab ve temsil kılınmışdır”. Elimdeki nüshanın kenarları tıraşlandığı için 10.3x13,6 cm ebadında ölçülmüştür. 64 sayfadır. İçinde “Evrâd-ı Bahâi Şerhi, Evrâd-ı Bahaeddin, Kısm-ı Evrâd-ı Bahai, Hizbü’l-Bahr Şerhi, Hizbü’l-Bahr, Hizbü’n-nasr” vardır. Bildiri, Gaziantepte satılan bir kitabın kabı yaplmış olmasına bakarak bu şehirde bastırılıp yayılmış olduğu tahmin edilebilir. Yedi paragraftan oluşan bildirinin üçüncü paragrafında yıpranmalar vardır. Onları köşeli parantez içinde şu şekilde tamir etmeye çalıştım: “Yüzlerce genç nezarethanelere atıl[dı, onlarca?] Türkçü [b]üyük tevkif edildi, ardından Örfi [İdare] kondu. Sebepsiz yere ülkenin çeşitli yerlerinde vazife görmekte olan vatanseverler Irkçı-Turancı isnadı ile mahkemeye verildi, aile ocakları dağıtıldı.” Bildiride dikkati çeken bir husus dilimizdeki değişimin ne kadar süratli olduğudur. Bu, şu küçük metinden bile kolayca fark edilmektedir. Tevkif edilmek (tutuklanmak), örfi idare (sıkıyönetim), vazife görmek (görev yapmak), vb. ibareler bunu göstermektedir. Onda bazı imla hataları da vardır. Öbür yandan, içerikle ilgili olarak da Sabahattin Ali’nin vatan haini diye damgalanmış olması, bugün bazılarımıza ağır bir suçlama suretinde görünebilir. Aşağıda taranmış bir örneği verilen bildiri, nedense karton kalınlığında bir kağıda basılmıştır. Sondan ikinci paragrafında ‘Aradan 20 yıl geçti” diye belirttiğine göre, 1973 yılında dağıtılmış olmalıdır. Yazılışı üzerinden 41 yıl geçtikten sonra bu bildiriyi yeniden yayımlamakla 3 Mayıs Türkçüler Günü debiyatına minicik bir katkı yaptığımızı düşünüyoruz.